Rozwój przemysłu na Litwie motorem napędowym do eksportu złomu

Przemysł odgrywa kluczową rolę w gospodarce krajów nadbałtyckich, pełniąc funkcję motoru wzrostu gospodarczego oraz narzędzia do budowania międzynarodowej konkurencyjności. W artykule skupimy się na analizie rozwoju przemysłu na Litwie oraz na szczegółowym omówieniu dynamicznego wzrostu eksportu złomu z Litwy do Polski.

Kontakt w sprawie BDO lub SENT:

e.nadolna@ekologistyka24.pl , +48 881 045 376

j.blazewicz@ekologistyka24.pl , +48 500 867 153

Przemysł w krajach nadbałtyckich: ogólny zarys

Estonia przoduje w regionie pod względem cyfryzacji i innowacji. Sektor IT oraz przemysł high-tech stanowią główne obszary wzrostu gospodarczego. Tradycyjny przemysł oparty na przetwarzaniu drewna i rolnictwie uzupełnia nowoczesne gałęzie związane z technologią blockchain i inteligentnymi rozwiązaniami przemysłowymi.

Łotwa koncentruje się na przemyśle transportowym, logistyce i przetwórstwie spożywczym. Z uwagi na swoje położenie, kraj ten odgrywa ważną rolę w regionalnym handlu, wspierając rozwój eksportu produktów rolno-spożywczych i surowców.

Litwa, będąc największym krajem regionu pod względem liczby ludności i powierzchni, charakteryzuje się różnorodnością sektorów przemysłowych. Kluczowe znaczenie ma przemysł chemiczny, farmaceutyczny, elektroniczny oraz produkcja maszyn. W ostatnich latach coraz większą rolę odgrywa recykling, w tym eksport surowców wtórnych, takich jak złom.

Rozwój przemysłu na Litwie

Transformacja gospodarcza po 1990 roku

Odzyskanie niepodległości w 1990 roku stanowiło punkt zwrotny w historii Litwy, także pod względem gospodarczym. Kraj, który przez dziesięciolecia funkcjonował w ramach gospodarki centralnie planowanej ZSRR, musiał przejść szybki i trudny proces transformacji w kierunku gospodarki rynkowej. Przemiany te obejmowały kilka kluczowych etapów:

Prywatyzacja i restrukturyzacja przemysłu

Po rozpadzie ZSRR litewski przemysł borykał się z licznymi problemami: brakowało środków na modernizację, utracono tradycyjne rynki zbytu w byłych republikach radzieckich, a wiele zakładów przemysłowych nie było konkurencyjnych na otwartym rynku. W latach 90. Litwa przeprowadziła szeroko zakrojoną prywatyzację, umożliwiając napływ kapitału prywatnego i restrukturyzację zakładów. W tym okresie zlikwidowano wiele nierentownych przedsiębiorstw, co pozwoliło na skoncentrowanie się na sektorach o większym potencjale rozwoju.

Otwarcie na międzynarodowe rynki

Integracja z gospodarką światową stała się priorytetem. Litwa przystąpiła do Światowej Organizacji Handlu (WTO) w 2001 roku, co ułatwiło handel międzynarodowy. Akcesja do Unii Europejskiej w maju 2004 roku była kolejnym ważnym krokiem, który umożliwił eksport litewskich produktów na ogromny rynek wspólnotowy bez barier celnych.

Rozwój sektora usług i transportu

Litwa zaczęła inwestować w rozwój infrastruktury transportowej, wykorzystując swoje strategiczne położenie między Wschodem a Zachodem. Rozwój portu w Kłajpedzie oraz modernizacja sieci kolejowej i drogowej przyczyniły się do powstania nowoczesnej logistyki i transportu. To z kolei wsparło handel międzynarodowy.

Wsparcie ze strony UE i polityka rozwoju regionalnego

Fundusze unijne odegrały kluczową rolę w finansowaniu projektów infrastrukturalnych, energetycznych i technologicznych. Dzięki temu Litwa stała się jednym z liderów w regionie pod względem wykorzystania funduszy strukturalnych UE.

Inwestycje zagraniczne i ich wpływ na przemysł

Litwa postawiła na otwartość dla inwestorów zagranicznych jako jedną z głównych strategii rozwoju przemysłu. Dzięki przyjaznemu klimatowi inwestycyjnemu, niskim kosztom pracy i dogodnej lokalizacji przyciągnęła szereg kluczowych inwestorów z całego świata.

Korzyści podatkowe i strefy ekonomiczne

Litwa stworzyła specjalne strefy ekonomiczne, takie jak te w Kownie czy Kłajpedzie, oferujące preferencyjne warunki podatkowe dla firm zagranicznych. Przedsiębiorstwa działające w tych strefach mogą korzystać z ulg podatkowych, zwolnień z VAT na importowane maszyny i technologie oraz uproszczonych procedur administracyjnych.

Przykłady kluczowych inwestorów

• Continental – Niemiecki gigant przemysłowy otworzył w Kownie nowoczesną fabrykę komponentów samochodowych, inwestując ponad 95 milionów euro. Zakład ten produkuje m.in. czujniki, moduły elektroniczne i inne zaawansowane technologicznie części.
• Nasdaq – Litwa stała się ważnym ośrodkiem obsługi finansowej dla tego amerykańskiego operatora giełdy. Otworzył on swoje centrum w Wilnie, zatrudniając specjalistów w zakresie analizy danych i obsługi rynków.
• Thermo Fisher Scientific – Amerykańska firma zainwestowała w rozwój laboratoriów i zakładów produkcji farmaceutycznej. Uczyniło toLitwę jednym z liderów w regionie w dziedzinie biotechnologii.

Wpływ inwestycji na rozwój przemysłu

Napływ kapitału zagranicznego umożliwił modernizację litewskich zakładów przemysłowych oraz podniesienie ich konkurencyjności na rynkach międzynarodowych. Wzrost inwestycji w sektorze zaawansowanych technologii, takich jak elektronika, biotechnologia i automotive, przyczynił się do dywersyfikacji gospodarki oraz zwiększenia eksportu.

Eksport złomu z Litwy – statystyki

Według danych z The Observatory of Economic Complexity, w 2022 roku Litwa wyeksportowała złom miedziany o wartości 88,1 mln dolarów. Plasuje ją to na 52. miejscu wśród eksporterów tego surowca na świecie. Głównymi odbiorcami na świecie były wówczas Chiny (28,3 mln USD) oraz Indie (1,85 mln USD). W UE najwięcej dostaw trafiło do Polski (26 mln USD), Niemiec (13,6 mln USD) i Łotwy (9,97 mln USD).

Analiza danych wskazuje na znaczący wzrost eksportu złomu miedzianego z Litwy do Polski w latach 2021–2022. Wartość eksportu do Polski wzrosła o 4,35 mln USD, co stanowi wzrost o 20,1% w porównaniu z rokiem poprzednim. Co mogło być powodem takiego wzrostu? Przyczyn może być kilka:

• Wzrost popytu na miedź w Polsce. Nasz kraj posiada jedne z największych na świecie zasobów miedzi i jest znaczącym producentem tego metalu. Wzrost zapotrzebowania na miedź w przemyśle, zwłaszcza w sektorach takich jak energetyka odnawialna czy motoryzacja, mógł zwiększyć popyt na złom miedziany jako surowiec wtórny.
• Ceny miedzi na rynkach światowych. Wzrost cen miedzi na rynkach globalnych w analizowanym okresie mógł uczynić recykling złomu miedzianego bardziej opłacalnym, co z kolei zwiększyło jego eksport.
• Polityka handlowa i regulacje. Zmiany w polityce handlowej, takie jak ograniczenia eksportowe w innych krajach czy preferencyjne warunki handlowe między Polską a Litwą, mogły wpłynąć na zwiększenie importu złomu miedzianego z Litwy.
• Inwestycje w przetwórstwo metali w Polsce. Rozwój infrastruktury przetwórczej w Polsce mógł zwiększyć zdolności do przetwarzania złomu miedzianego, co z kolei zwiększyło zapotrzebowanie na ten surowiec z zagranicy.

Jak podaje platforma World Integrated Trend Solution, trend zauważony w roku 2022 utrzymał się również w roku kolejnym. Dane wskazują, że na polski rynek trafił złom miedziany o wartości ponad 21 mln dolarów. Wciąż jednak nasz kraj był głównym rynkiem zbytu w Europie dla odpadów miedzi z Litwy.

Zmiana podejścia do recyklingu i zarządzania odpadami na Litwie

Reforma zarządzania odpadami i wzrost inwestycji w infrastrukturę recyklingową na Litwie bezpośrednio wpłynęły na zwiększenie podaży wysokiej jakości surowców wtórnych. W tym również złomu miedzianego, który stał się ważnym produktem eksportowym. Do najważniejszych dokumentów, które regulują te kwestie, należą:

• Atliekų tvarkymo įstatymas – Ustawa o gospodarce odpadami. To podstawowy akt prawny regulujący gospodarkę odpadami na Litwie. Określa zasady zbierania, transportu, przetwarzania i unieszkodliwiania odpadów, a także promuje zapobieganie powstawaniu odpadów i ich recykling. Była również wielokrotnie nowelizowana w celu dostosowania do dyrektyw Unii Europejskiej.
• Pakuočių ir pakuočių atliekų tvarkymo įstatymas – Ustawa o opakowaniach i odpadach opakowaniowych. Reguluje wprowadzanie opakowań do obrotu oraz zasady gospodarowania odpadami opakowaniowymi. Nakłada obowiązki na producentów i importerów w zakresie zbierania i recyklingu odpadów opakowaniowych.
• Atliekų prevencijos ir tvarkymo programa – Program zapobiegania powstawaniu odpadów i zarządzania odpadami. Dokument strategiczny, określający cele i działania w zakresie zapobiegania powstawaniu odpadów, promowania recyklingu oraz innych form odzysku odpadów.
• Elektroninių atliekų tvarkymo įstatymas – Ustawa o gospodarce odpadami elektrycznymi i elektronicznymi. Reguluje on zasady zbierania, przetwarzania i recyklingu zużytego sprzętu elektrycznego i elektronicznego, wprowadzając obowiązki dla producentów i dystrybutorów.

Polityka recyklingowa jako źródło surowców wtórnych

Wprowadzenie ścisłych regulacji dotyczących segregacji odpadów i promowania recyklingu skutkuje lepszym odzyskiem wartościowych surowców, takich jak miedź. Nowoczesne zakłady przetwarzania, wsparte unijnymi funduszami, zwiększają zdolność Litwy do efektywnego odzysku metali z różnorodnych źródeł:

• Odpadów przemysłowych,
• Zużytych urządzeń elektrycznych i elektronicznych (które zawierają znaczące ilości miedzi),
• Infrastruktury budowlanej i sieciowej, np. kabli miedzianych.

Wyższa efektywność recyklingu przekłada się na większe ilości dostępnego złomu miedzianego na rynku wewnętrznym, co z kolei wspiera eksport.

Lepsza jakość złomu dzięki nowoczesnym technologiom

Nowoczesne zakłady przetwarzania, zbudowane dzięki inwestycjom w infrastrukturę, zapewniają przetwarzanie złomu na wyższym poziomie jakości. Polska, jako duży importer miedzi do przemysłu kablowego i energetycznego, preferuje wysokiej jakości surowce wtórne, które spełniają wymagania przemysłowe. Litwa, dzięki modernizacji swojego sektora recyklingowego, stała się jednym z kluczowych dostawców na ten rynek.

Wzrost świadomości ekologicznej a dostępność złomu

Kampanie społeczne i regulacje prawne zmieniły postawy mieszkańców Litwy wobec segregacji i oddawania surowców wtórnych do punktów recyklingowych. Dzięki temu wzrósł udział złomu pochodzącego od gospodarstw domowych i małych przedsiębiorstw, co dodatkowo zwiększyło podaż surowca. W tym kontekście:

• Udział gospodarstw domowych w recyklingu miedzi stał się istotnym źródłem surowca,
• Systemy zbiórki i przetwarzania zapewniają szybki obrót złomem na rynkach międzynarodowych.

Znaczenie popytu na miedź w Polsce

Zmiany w polityce zarządzania odpadami w Litwie zbiegają się z rosnącym popytem na miedź w Polsce. Rozwój polskiego przemysłu kablowego, elektroniki i energetyki (w tym inwestycje w odnawialne źródła energii wymagające przewodów miedzianych) generuje zapotrzebowanie na wysokiej jakości złom miedziany. Litwa, dzięki reformom i inwestycjom, skutecznie zaspokaja tę potrzebę.

Bliskość geograficzna i preferencje handlowe

Wysoka dostępność złomu miedzianego na Litwie oraz inwestycje w infrastrukturę logistyczną sprawiają, że eksport do Polski jest szczególnie opłacalny. Polska preferuje handel z sąsiadami z Unii Europejskiej, gdzie obowiązują wspólne standardy jakościowe. Poza tym krótkie trasy transportowe obniżają koszty,.

Rola branży transportowej w efektywnej gospodarce odpadami

Transport złomu miedzianego z Litwy do Polski jest kluczowym elementem w łańcuchu dostaw, jednak jego skuteczność zależy od doświadczenia w zarządzaniu odpadami i przestrzegania rygorystycznych regulacji prawnych. Firmy zajmujące się przewozem muszą również zapewnić odpowiednie przygotowanie i bezpieczne przemieszczanie surowca, zgodnie z wymogami środowiskowymi. Przygotowanie dokumentacji, w tym potwierdzenia zgodności odpadów z regulacjami UE, minimalizuje ryzyko opóźnień oraz problemów na granicy.

Warte uwagi jest to, że wwożenie odpadów do Polski wymaga spełnienia dwóch kluczowych wymogów: posiadania pozwolenia na transport odpadów oraz zgłoszenia każdego przewozu do systemu SENT (System Elektronicznego Nadzoru Transportu). System SENT zapewnia transparentność transakcji, monitorując przemieszczanie odpadów na całej trasie. Takie rozwiązanie nie tylko przeciwdziała nielegalnym praktykom, ale również buduje zaufanie między eksporterami a odbiorcami surowca. Co więcej, brak rejestracji w SENT lub stosownego pozwolenia może skutkować wysokimi karami, a nawet zatrzymaniem transportu.

Warto zauważyć, że efektywne zarządzanie transportem opiera się na dobrej infrastrukturze i bliskiej współpracy między firmami logistycznymi a eksporterami. Niewątpliwie jednak transport drogowy dominuje w wymianie między Litwą a Polską ze względu na krótkie dystanse i dobrze rozwiniętą sieć dróg, podczas gdy kolej stanowi alternatywę dla większych dostaw. Chociaż procesy logistyczne w transgranicznym handlu złomem miedzianym wiążą się z pewnymi wyzwaniami, przestrzeganie przepisów prawnych oraz inwestycje w infrastrukturę transportową czynią Litwę zaufanym dostawcą tego strategicznego surowca. Jeśli twoja firma transportowa współpracuje z litewskim producentem odpadów, ale nie jesteś jeszcze zarejestrowany w BDO lub nie posiadasz konta na platformie SENT, zgłoś się do nas, a zajmiemy się za ciebie wszystkim kompleksowo.