Recykling folii rolniczej – od problemu na gospodarstwie do surowca w przemyśle

Każdego roku na polskich polach zalega ponad 23 tysiące ton folii rolniczej. Zabezpiecza plony, ale po sezonie staje się kłopotliwym odpadem, który trudno zagospodarować. Czy Europa – i Polska – znajdą sposób, by ten problem zamienić w pełnowartościowy surowiec?

Skala zjawiska i wartość rynku

Ile folii rolniczej trafia na rynek w Europie? Najnowsze ogólnodostępne zestawienia wskazują, że wolumen tzw. plasticulture w Europie utrzymuje się w przedziale około 720 tys. ton rocznie.

Jaka jest wartość europejskiego rynku folii rolniczej? Branżowe raporty rynkowe wyceniają go na lata 2024–2025 r. na ok. 2,0–2,3 mld USD, z przewidywanym wzrostem do końca dekady. To pokazuje rosnące zapotrzebowanie na folie do sianokiszonek, okrywy silosów, ściółkowanie oraz osłony upraw.

A jak to wygląda w Polsce? Szacunki dla Polski mówią o ok. 23 tys. ton folii rolniczych wprowadzanych rocznie na rynek (ok. 4% rynku europejskiego).

Jak długo folia rolnicza może być eksploatowana?

• Folia do ściółkowania: z reguły wytrzymuje 1 sezon. Są to cienkie arkusze, które szybko się brudzą i są w dodatku trudne w odzysku.
• Folia do sianokiszonek i stretch (do owijania bel) zwykle w ciągu 6–24 miesięcy traci użyteczność. Dużo zależy tu od jakości i warunków.
• Folia szklarniowa/tunelowe: może służyć przez 2–3 lata, a w zależności od grubości nawet do 3–4 lat.

To oznacza, że co roku duża część folii trafia do strumienia odpadu – i wymaga odpowiedniego zagospodarowania.

Jakie przepisy regulują recykling folii rolniczej?

Dyrektywa ramowa o odpadach (WFD 2008/98/WE, nowelizacja 2018/851). Wprowadza hierarchię postępowania z odpadami, promuje selektywną zbiórkę i rozszerzoną odpowiedzialność producenta (EPR) także poza opakowaniami. To klucz do tworzenia branżowych systemów odbioru folii z gospodarstw.

Nowe rozporządzenie w sprawie transgranicznych przemieszczania odpadów (2024). Zaostrza zasady wywozu odpadów z UE i wzmacnia kontrolę wewnątrzunijną. Dla folii rolniczej (często zanieczyszczonej) oznacza to większą odpowiedzialność za recykling w kraju pochodzenia i trudniejszy eksport do słabiej kontrolowanych instalacji.

Rozporządzenie w sprawie opakowań i odpadów opakowaniowych (PPWR, 2025). Choć dotyczy przede wszystkim opakowań, pośrednio wpływa na rynek surowców wtórnych i standardy recyklingu. Może więc poprawiać opłacalność przerobu folii rolniczej poprzez większy popyt na regranulat i lepszą infrastrukturę.

Dlaczego recykling folii rolniczej jest trudny

Dobre praktyki w przygotowaniu folii do recyklingu

Jak przygotować folię rolniczą, by jej zagospodarowanie przyniosło oczekiwane rezultaty? Poniżej przedstawiamy 5 najważniejszych zasad:

1. Na początek – oddziel poszczególne frakcje: osobno folia stretch/kiszonkarska, osobno folie okrywowe, osobno siatki i sznurki.
2. Następny krok – czyszczenie. Otrząśnij ziemię, usuń trawę i sznurki. Nie przemywaj wodą ani detergentami. Suchość ma tu kluczowe znaczenie.
3. Jeśli chcesz ją przechowywać – to tylko pod zadaszeniem – na palecie lub w workach typu big‑bag. Unikaj nasłonecznienia i nasiąkania wodą (deszczówka) lub innymi płynami (patrz punkt 2).
4. Zmniejsz objętość, by zaoszczędzić przestrzeń magazynową i ładunkową. Rolowanie i prasowanie (np. za pomocą prasy belującej) przekłada się na niższy koszt składowania i transportu oraz lepszą cenę odbioru.
5. Zadbaj o poprawną dokumentację – ułatwi ona przekazanie odpadów do legalnej instalacji odzysku/recyklingu. Poza tym usprawni rozliczenia i kontrole.

U recyklera po dokładnym czyszczeniu, rozdrabnianiu i filtracji powstaje regranulat. Trafia on m.in. do: folii technicznych, worków, rur osłonowych, elementów ogrodniczych czy geowłóknin. Część bardzo zabrudzonych frakcji można kierować do odzysku energii – jako ostateczność.

Czy Europa idzie w dobrym kierunku? Porównanie rozwiązań i wnioski dla Polski

Według raportu przygotowanego przez Eunomia Research & Consulting, bazującego m. in. na danych za 2019 rocznie w Europie wykorzystuje się ponad 720 tys. ton plastiku w rolnictwie. Z tego zaledwie 1/4 poddawana jest recyklingowi, a większość wciąż trafia na wysypiska.

Wspomniany raport, powołując się na szacunki organizacji APE Europe, wymienia 5 krajów europejskich, w których odnotowano najwięcej sprzedanej folii rolniczej. Są to:

• Hiszpania – 93 tys. ton
• Włochy – 89,5 tys. ton
• Niemcy – 70 tys. ton
• Francja – 57,5 tys. ton
• Wielka Brytania – 32 tys. ton

Inicjatywy warte uwagi a sytuacja Polski

Z powyższego zestawienia wyróżniają się dwa kraje, których podejście do recyklingu folii w rolnictwie i odpowiednie działania przyniosły wymierne korzyści.

Niemcy (ERDE)

W Niemczech za recykling folii rolniczej odpowiada system ERDE (Erntekunststoffe Recycling
Deutschland), prowadzony przez organizację RIGK. Z komunikatu prasowego z czerwca 2024 r. wynika,
że w 2023 r. zebrano 35 514 t folii kiszonkarskich i stretch (folii do owijania bel). Odpowiada to 71,7 %
wprowadzonej na rynek ilości. Wraz z innymi frakcjami (siatki do belowania, sznurki, folie
szparagowe, perforowane, agro‑włókniny) system zebrał łącznie 39 912 t tworzyw sztucznych, dzięki
czemu uniknięto emisji ok. 36 188 t CO₂. ERDE wyznaczył również ambitne cele: do 2027 r. recykling ponad 75 % wszystkich folii do kiszonek i stretch wprowadzanych na rynek

Francja (A.D.I.VALOR)

System A.D.I.VALOR we Francji zbiera obecnie ok. 100 000 ton odpadów rolniczych rocznie, z czego ponad 44 tys. ton to folie – 33 tys. ton z gospodarstw hodowlanych (ze wskaźnikiem 100% recyklingu) oraz ok. 11 tys. ton z ogrodnictwa, co odpowiada 80% planowanych ilości. Średni wskaźnik zbiórki folii wynosi 80%, notując wzrost o 6 punktów procentowych względem 2018 r. Dodatkowo dzięki nowym instalacjom recyklingowym o zdolności przetwarzania ponad 10 tys. ton rocznie, system zakłada pełny recykling folii rolniczych we Francji od 2022 r.

Polska na tle Europy

Polska wprowadza na rynek szacunkowo ok. 23 tys. t folii rolniczych rocznie (~4 % europejskiego rynku). Brakuje jednak systematycznego raportowania krajowego.

Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej prowadził w latach 2019–2022 program „Usuwanie folii rolniczych i innych odpadów pochodzących z działalności rolniczej”. W pierwszym, ogólnopolskim naborze (2019/2020) zutylizowano ok. 90 tys. ton odpadów z terenów wiejskich, choć wciąż trwa weryfikacja ostatecznego zagospodarowania zebranych odpadów . Pilotaż programu w 2020 r. na Mazowszu, obejmujący siedem gmin, zagospodarował ponad 1156 t odpadów. Jego sukces skłonił Fundusz do ogłoszenia, że na rozwinięcie programu w skali kraju przeznaczy 100 mln zł i przetworzy co najmniej 200 tys. t odpadów. Kolejne edycje programu zostały jednak wstrzymane z powodu braku środków. NFOŚiGW podkreślał wówczas, że docelowo odpowiedzialność za system zbiórki powinni ponosić producenci folii i opakowań (zasada EPR).

Brak stabilnego systemu zbiórki sprawia, że rolnicy gromadzą lub nielegalnie porzucają zużytą folię. Część odpadów trafia do zagranicznych instalacji. Zebrana folia jest często przekazywana do Niemiec ze względu na wyższe ceny regranulatu, a zarazem do Polski trafiają nielegalne transporty zużytej folii z Niemiec – w lutym 2022 r. Krajowa Administracja Skarbowa zatrzymała ciężarówkę przewożącą 24 t zużytej folii rolniczej, którą próbowano wwieźć bez zezwolenia.

Jak wygląda recykling folii rolniczej w wydaniu Polski? Krajowe zdolności przetwórcze pozostają niestety ograniczone, bo choć działa ok. 220 przedsiębiorstw zagospodarowujących wszystkie tworzywa, liczba ta nie wystarcza do obsługi rosnącego strumienia odpadów.

Prognozy

Czy zmierzamy w dobrą stronę? W skali UE – tak, ale nierówno. Nowe przepisy transportowe, presja na ślad węglowy i szybko rosnąca infrastruktura w krajach Zachodu poprawiają wyniki. W Polsce postęp zależy jednak od wdrożenia realnego EPR dla folii, rozbudowy sieci odbioru i zachęt do kompaktyzacji oraz poprawy jakości odpadu. Bez tego trudno o opłacalność.

Co warto zrobić już teraz?

• Przede wszystkim zaprojektować krajowy system EPR dla folii rolniczych (z gwarantowanymi celami zbiórki i stabilnym finansowaniem).
• Orócz tego warto również ustalić standardy jakości dla odpadu folii (suchość, czystość, sposób pakowania).
• Nieodzowne będzie również rozszerzenie sieci stałych punktów odbioru i mobilnych zbiórek w sezonach szczytu.
• Państwo powinno też wspierać zakup kompaktorów/pras w centrach rolniczych i spółdzielniach.
• Kluczową rolę odegrają też kampanie informacyjne, które wyjaśnią jaką folię można oddawać, jak przygotować ją do transportu i gdzie można ją dostarczyć.
• Gospodarstwa powinny również nawiązać współpracę z doradcą, który pomoże w zagospodarowaniu folii. Działając wespół z rzetelnymi przewoźnikami i renomowanymi firmami, zajmującymi się recyklingiem plastiku z rolnictwa, zapewni drugie życie takiemu odpadowi.

Co dalej?

Folia rolnicza pozostanie potrzebna, ale jej los po sezonie można zmienić. Europa daje przykłady, że wysokie poziomy zbiórki są osiągalne, gdy działa EPR + gęsta sieć odbioru + standardy jakości. W Polsce kluczowe są decyzje systemowe oraz codzienne praktyki w gospodarstwach. Każda czysta, sucha paleta folii przybliża nas bowiem do obiegu zamkniętego – i robi różnicę w portfelach rolników oraz recyklerów. Jeśli nie wiesz co zrobić z odpadami foliowymi ze swojego gospodarstwa, zgłoś się do nas. Dzięki rozległej bazie przewoźników i recyklerów dopilnujemy, by twój problem przekuty został w zysk dla ciebie i środowiska. Napisz do nas na dispo@ekologistyka24.pl