Ile naprawdę mogą kosztować mandaty za transport odpadów – i jak ich uniknąć?

Nieświadomość prawa nie chroni przewoźnika przed konsekwencjami. Kontrola drogowa potrafi zaskoczyć w najmniej oczekiwanym momencie. Brak wpisu do BDO, nieaktualne pozwolenie w danym kraju, źle dobrany kod odpadu czy brak zgłoszenia w SENT – to błędy, które mogą skutkować wysokimi karami. Co więcej, koszty ponosi nie tylko kierowca, ale także firma transportowa. Dlatego warto wiedzieć, jakie przepisy obowiązują i jak przygotować się, aby mandaty za transport odpadów nie stanowiły problemu.

Na jakiej podstawie nakładane są kary finansowe?

Transport odpadów to działalność objęta ścisłym nadzorem, ponieważ dotyczy materiałów mogących zagrażać środowisku. Dlatego przewoźnicy muszą przestrzegać wielu regulacji. Każdy przepis oznacza obowiązki, a ich naruszenie – ryzyko mandatu.

Przepisy w Polsce

Najważniejszym aktem jest Ustawa o odpadach. Określa ona, że przewoźnik musi posiadać odpowiednie zezwolenie oraz wpis do systemu BDO. Brak wpisu oznacza, że firma działa poza systemem i naraża się na karę finansową.

Drugim kluczowym dokumentem jest Ustawa o systemie monitorowania drogowego i kolejowego. To ona wprowadza bowiem system SENT, będący rejestrem przewozów towarów wrażliwych, w tym odpadów. Każdy transport trzeba zgłosić, a następnie aktualizować dane w czasie rzeczywistym. Jeśli przewoźnik tego nie zrobi, kontrola szybko to wykryje.

W przypadku odpadów niebezpiecznych w grę wchodzi dodatkowo Umowa ADR. To przepisy dotyczące przewozu towarów stwarzających zagrożenie z uwagi na niebezpieczne właściwości (np. toksyczność, łatwopalność, radioaktywność). Kierowca musi mieć odpowiednie szkolenie, a pojazd prawidłowe oznakowanie i wyposażenie. Brak któregokolwiek elementu to kolejne ryzyko kary.

Przepisy w Unii Europejskiej

Na poziomie unijnym kluczowe znaczenie ma Rozporządzenie (WE) nr 1013/2006. Reguluje ono transgraniczne przemieszczanie odpadów. W wielu przypadkach wymagane jest zgłoszenie transportu, zatwierdzenie odbiorcy oraz potwierdzanie przekazania odpadów w systemie.

Nowością jest Rozporządzenie (UE) 2024/1157, które wprowadza cyfryzację procedur w transgranicznym przewozie odpadów. Dzięki temu kontrole są szybsze, a wykrywalność błędów większa. Oznacza to, że przewoźnik musi liczyć się z tym, iż niedopatrzenia wychodzą na jaw niemal od razu.

Wespół z powyższymi rozporządzeniami funkcjonuje Konwencja Bazylejska, która reguluje zasady przemieszczania odpadów niebezpiecznych. Ustala sposób postępowania w transporcie międzynarodowym, formy zagospodarowania odpadów i procedury na wypadek sytuacji awaryjnych.

Nie można też zapominać o przepisach lokalnych. Np. w Niemczech będzie to Kreislaufwirtschaftsgesetz, czyli Ustawa o obiegu zamkniętym. Za przestrzeganie jej zapisów odpowiada m.in. BALM (dawniej BAG), w Austrii Federalna Agencja Środowiska (Umweltbundesamt) pilnuje by przestrzegano zasad ujętych w Abfallwirtschaftsgesetz (Ustawie o gospodarce odpadami). We Holandii natomiast ILT (odpowiednik polskiej Inspekcji Transportu Drogowego) sprawdza, czy przewoźnicy stosują się do przepisów Wet milieubeheer, czyli tamtejszej Ustawy o ochronie środowiska. Każdy z tych organów ma prawo wstrzymać transport i nałożyć karę finansową.

Mandaty za transport odpadów – jakie błędy są karane?

Ile naprawdę kosztują błędy w transporcie odpadów?

Uwaga: poniższe przykłady mandatów i kar to najczęściej spotykane sytuacje. Nie jest to katalog zamknięty. W wielu przypadkach wysokość kary nie jest z góry określona w przepisach, lecz ustalana indywidualnie przez organ kontrolny. Brane są wtedy pod uwagę m.in. ilość i rodzaj odpadów, stopień zagrożenia dla środowiska, zakres uchybień, a także wcześniejsze naruszenia po stronie przewoźnika lub firmy. Oznacza to, że w skrajnych przypadkach kwota kary może być wyższa.

Polska

• Wykroczenia związane z rejestrem BDO, za które Ustawa o odpadach przewiduje kary od 1000 zł do 1 mln zł, to m. in.:
  • Transport odpadów bez wpisu w rejestrze
  • Celowa zmiana klasyfikacji odpadów lub ich mieszanie
  • Zlecanie usługi zarządzania odpadami podmiotom do tego nieuprawnionym
  • Nieumieszczanie numeru rejestrowego BDO na dokumentach
  • Nieprowadzenie ewidencji odpadów lub prowadzenie jej w sposób niewłaściwy
  • Transport odpadów bez odpowiedniego oznakowania pojazdu
• Wykroczenia związane ze zgłoszeniami w systemie SENT, za które Ustawa o systemie monitorowania drogowego i kolejowego przewozu towarów, przewiduje kary finansowe to m. in:
  • Brak dokonania zgłoszenia w systemie SENT przez przewoźnika – 20 000 zł
  • Nie wpisanie w zgłoszeniu wymaganych danych – 10 000 zł
  • Nieprzekazywanie danych geolokalizacyjnych środka transportu w trakcie trwania przewozu – 10 000 zł
  • Niedostarczenie towaru objętego zgłoszeniem na terenie kraju – 100 000 zł

Niemcy

Na podstawie katalogu kar można wyróżnić m. in. mandaty za:

• Brak dokumentacji lub niewłaściwie wypełniona dokumentacja, która powinna towarzyszyć przewozowi odpadów – do 1500 €
• Nielegalne przemieszczanie odpadów – do 50 000 €
• Brak tablicy z literą „A” na masce pojazdu – do 1000 €

Holandia

Tu kwoty nie wynikają ze z góry ustalonego cennika, ale są wynikiem analizy danego przypadku i na jej podstawie wyliczana jest ostateczna kwota mandatu:

• Brak dokumentów dotyczących przewozu odpadów – 1000 – 2000 €
• Brak potwierdzenia notyfikacji w transgranicznym przewozie odpadów niebezpiecznych – do 100 000 €

UE – przepisy ogólne

• Nielegalny przewóz odpadów – kara administracyjna do 46% wartości transportu
• Poważne naruszenia – pozbawienie wolności i grzywny, których wysokość ustalana jest w zależności od stopnia szkodliwości dla środowiska

Jak uniknąć mandatów za transport odpadów?

Kierowca pewnej czeskiej firmy przewoził odpady przez Polskę i chciał je dostarczyć na Litwę. Podczas rutynowej kontroli ITD okazało się, że o ile był zarejestrowany w BDO, nie przygotował niestety zgłoszenia w systemie SENT. Efekt? Kara 20 000 zł dla firmy i dodatkowy mandat dla kierowcy. Zlecenie straciło rentowność, a przewoźnik musiał tłumaczyć się przed klientem, dlaczego dostawa została wstrzymana.

Takich historii jest więcej i dotyczą też polskich przewoźników. Klienci zgłaszali nam, że musieli płacić po kilka tysięcy euro tylko dlatego, że kierowca nie miał przy sobie kompletu dokumentów albo kod odpadu nie zgadzał się z ładunkiem.

Wszystko się jednak zmieniło odkąd zaczęli współpracować z nami. Co dla nich robimy?

• Sprawdzamy i aktualizujemy pozwolenia na transport odpadów
• Przygotowujemy dokumenty związane z BDO, SENT i transportem transgranicznym
• Wspieramy w kontaktach z organami kontrolnymi, także za granicą
• Doradzamy w sytuacjach kryzysowych

Dzięki temu, nawet jeśli kontrola ich zaskoczy, wiedzą co zrobić, a cały proces przebiega sprawnie i bez stresu dla kierowcy.

Inwestycja w spokój i dobre przygotowanie przed transportem odpadów to wydatek, który zawsze procentuje. Po co ryzykować utratę ciężko zarobionych pieniędzy na mandaty, których można łatwo uniknąć? Skontaktuj się z nami – pomożemy uporządkować dokumentację i zadbać o zgodność z przepisami. Napisz: dispo@ekologistyka24.pl