Recykling palet krok po kroku – co warto wiedzieć?

Na rynku wykorzystywane są różne rodzaje palet. Spośród prawie 500 milionów, jakie wprowadzane są co roku na rynek europejski nie wszystkie nadają się do ponownego użycia. Co zrobić z takimi paletami w sposób zgodny z prawem i bez szkody dla środowiska? Poniżej przedstawiamy kompleksowy przewodnik po możliwościach ich zagospodarowania i recyklingu.

Wprowadzenie do tematu palet

Czym właściwie są palety i do czego służą?

Paleta transportowa to standardowy nośnik ładunku, umożliwiający łatwe przemieszczanie towarów za pomocą wózków widłowych lub innych urządzeń magazynowych. Są niezastąpione w logistyce, magazynowaniu i transporcie.

W jakim przemyśle palety są najbardziej popularne?

Palety są powszechnie stosowane w wielu branżach:

• transportowej i logistycznej
• spożywczej (dla FMCG – Fast Moving Consumer Goods, czyli materiałów szybko psujących się)
• przemysłowej, budowlanej, chemicznej
• handlowej i e-commerce

Najwięksi producenci palet – zestawienie krajów

Według raportu FEFPEB (Europejska Federacja Producentów Palet i Opakowań Drewnianych) w 2023 roku w Europie wyprodukowano około 495 milionów palet. Największy udział w rynku paletowym miały następujące kraje:

Ile palet w ciągu roku kończy jako odpady?

Mimo tego iż w obiegu jest wiele rodzajów palet, najwięcej danych odnośnie cyklu ich życia dostępnych jest tylko dla tych najbardziej popularnych, czyli drewnianych. Według statystyk w Europie znajdują się ponad 4 miliardy drewnianych palet w obiegu. W dodatku co roku do tej puli trafia przeszło pół miliona nowych sztuk.

Przyjmuje się, że średni okres przydatności drewnianej palety oscyluje wokół 5-7 lat, w zależności od branży i stopnia eksploatacji. To z kolei oznacza, że każdego roku mniej więcej 14–20% tego zasobu może być uznawane za zużyte (czyli potencjalnie nadające się do odzysku energetycznego lub recyklingu). Czyli średnio 560 – 800 milionów palet co roku wypada z obiegu.

Pod jakimi kodami palety klasyfikuje się najczęściej?

Wszystko zależy od materiału, z jakiego zostały wykonane. Najczęściej rozróżnia się je jako:

Z uwagi na obecność zanieczyszczeń mogą być również klasyfikowane pod następującymi kodami odpadów:

Jeśli palety lub skrzyniopalety używano tylko do transportu neutralnych materiałów budowlanych (np. cegły, płytki, cement w workach zamkniętych, płyty karton-gips), to nie kwalifikuje się ona jako 15 01 11*.

Jeśli jednak była trwale zanieczyszczona substancjami niebezpiecznymi:

• resztki farb, rozpuszczalników, żywic epoksydowych, klejów z izocyjanianami,
• opakowania po chemikaliach budowlanych (impregnaty, środki grzybobójcze, kleje poliuretanowe)

to wtedy faktycznie właściwy jest kod 15 01 11*.

Jak zapobiegać powstawaniu odpadów paletowych?

Pooling

Wspólne użytkowanie palet w systemach takich jak EPAL (open pool) i CHEP/LPR/IPP/PRS (closed pool) pozwala na wydłużenie ich życia.

ZALETY – mniejsze koszty, standaryzacja, ekologiczność

WADY – ograniczona kontrola, potrzeba logistyki zwrotnej

Wynajem i ponowne użycie

Firmy coraz częściej wynajmują palety lub korzystają z już używanych egzemplarzy.

ZALETY – niższe koszty zakupu, elastyczność

WADY – stan techniczny może wymagać inspekcji

Naprawa

Bardzo często przedsiębiorcy decydują się również na naprawę swoich palet. W Polsce naprawy stanowią tylko 5,3% w porównaniu do produkcji, podczas gdy w Wielkiej Brytanii to już aż 56,5%.

ZALETY – wydłużenie cyklu życia, niższe koszty

WADY – potrzeba odpowiednich narzędzi i wiedzy

Dlaczego recykling palet i innych stanowi wyzwanie?

Palety różnią się budową (zawierają wiele różnych elementów) i zastosowaniem (w zależności od przemysłu i przewożonych towarów), co utrudnia ich przetwarzanie.

Drewniane

• Atuty: powszechnie dostępne, stosunkowo łatwe do naprawy
• Problemy: gwoździe, zszywki i inne elementy metalowe utrudniają odzysk; część palet zawiera również farby, impregnaty lub środki ochronne; wilgoć sprzyja rozwojowi pleśni i obniża wartość materiału.
• Recykling: hierarchia odzysku zakłada najpierw sortowanie i naprawę, następnie przetwarzanie na materiał do ponownego wykorzystania (np. płyty), a w ostatniej kolejności spalanie z odzyskiem energii.

Plastikowe

• Atuty: trwałe, odporne na wilgoć i łatwe do czyszczenia; w niektórych sektorach (spożywczym, farmaceutycznym) niezbędne z uwagi na higienę.
• Problemy: różnorodność tworzyw (najczęściej PP i HDPE) utrudnia recykling palet; zabrudzenia olejami lub chemikaliami mogą wykluczać odzysk; pęknięcia ograniczają ponowne użycie.
• Recykling: najczęściej mechaniczny (rozdrabnianie, regranulat), czasem z programami buy-back u producentów; skuteczny, jeśli partia jest jednorodna i czysta.

Metalowe

• Atuty: wysoka wytrzymałość, długa żywotność; stal i aluminium mają wysoką wartość złomu i mogą być w pełni odtwarzane w procesie hutniczym.
• Problemy: ciężar palet i wyższy koszt początkowy; problemy z zanieczyszczeniami (np. gumowe nakładki, korozja); jeśli paleta była w kontakcie z chemikaliami, może zostać zakwalifikowana jako odpad niebezpieczny (kod 15 01 10*).
• Recykling: stosunkowo prosty — złomowanie i przetopienie, ale tylko gdy materiał nie jest zanieczyszczony.

Kartonowe/tekturowe

• Atuty: lekkie, w pełni poddają się recyklingowi makulaturowemu; biodegradowalne; atrakcyjne jako rozwiązanie jednorazowe przy lekkich ładunkach.
• Problemy: niska odporność na wilgoć i uszkodzenia mechaniczne; zanieczyszczone olejami lub tłuszczami nie nadają się do tradycyjnego recyklingu papieru; mała trwałość ogranicza możliwość ponownego użycia.
• Recykling: w czystej postaci mogą trafić do strumienia makulatury; w praktyce często kończą w spalarniach jako paliwo alternatywne, gdyż trudno odzyskać je w dużej skali.

Najczęstsze błędy w gospodarowaniu paletami

• Mieszanie różnych materiałów i frakcji – powoduje wzrost kosztów
• Brak selekcji jakościowej – utrudnia naprawę i recykling palet
• Składowanie na zewnątrz – palety niszczeją pod wpływem słońca i wilgoci
• Zbyt mocne owijanie stretch – utrudnia inspekcję
• Brak dokumentacji partii – trudność w ocenie dalszego wykorzystania
• Naruszenia zasad poolingowych – mogą skutkować konsekwencjami prawnymi

Recykling palet się opłaca, jeśli wiesz jak się do niego zabrać

Coraz częściej palety produkuje się z materiałów, które pochodzą z recyklingu. Kluczem jest jakość surowca wtórnego, który musi zapewniać trwałość, bezpieczeństwo i wielokrotne użytkowanie. Innowacje w recyklingu i materiałoznawstwie wspierają ten trend.

Zarządzanie zużytymi paletami może być proste — jeśli firma zdecyduje się na współpracę z profesjonalistami. Ekologistyka24 działa na rynku od ponad dekady. Dotychczas pomagaliśmy tylko od strony technicznej, pośrednicząc w uzyskaniu pozwoleń na transport odpadów. Jednak wychodząc naprzeciw oczekiwaniom klientów poszerzyliśmy portfolio usług o zagospodarowanie odpadów, w tym tych, pochodzących z palet.

Pozytywny odbiór nowej usługi sprawił, że stopniowo ją rozwijamy, dopasowując ją do trendów branży odpadowej jednocześnie upewniając się, by klienci otrzymali rzetelną i terminową pomoc, zgodną z przepisami oraz zasadami zrównoważonego rozwoju. Masz pytania lub chcesz nam powierzyć zagospodarowanie swoich zużytych palet? Napisz do nas na adres dispo@ekologistyka24.pl.