Rola systemu TRACES w transporcie materiałów UPPZ

Transport ubocznych produktów pochodzenia zwierzęcego (UPPZ) stanowi istotny element gospodarki Unii Europejskiej. Przemieszczanie tych produktów wymaga zachowania szczególnych środków ostrożności oraz zgodności z rygorystycznymi przepisami sanitarnymi i weterynaryjnymi. Powołany w 2004 roku system TRACES (Trade Control and Expert System) pełni kluczową rolę w monitorowaniu i ułatwianiu tego rodzaju transportu. Nie tylko w obrębie Unii Europejskiej, ale również w handlu z krajami trzecimi.

Czym są produkty UPPZ? Co do nich zaliczamy?

Uboczne produkty pochodzenia zwierzęcego to materiały pochodzące od zwierząt, nie przeznaczone do spożycia przez ludzi. Produkty te podlegają ścisłym regulacjom prawnym ze względu na potencjalne ryzyko dla zdrowia ludzi, zwierząt oraz środowiska. Można je podzielić na trzy kategorie:

• Kategoria 1: Produkty o najwyższym ryzyku, np. zwierzęta skażone chorobami zakaźnymi.
• Kategoria 2: Materiały średniego ryzyka, jak odpady powstające przy produkcji mięsa czy nawozy organiczne.
• Kategoria 3: Produkty o najniższym ryzyku, takie jak kości, skóry czy przetwory mleczne, które można wykorzystać do produkcji pasz.

Transport UPPZ – wyzwania

Transport UPPZ wiąże się z wieloma wyzwaniami logistycznymi i prawnymi. Przewożenie tych produktów wymaga odpowiednich certyfikatów, zgodności z międzynarodowymi przepisami oraz ścisłego monitoringu, co ma na celu ochronę zdrowia publicznego i środowiska. UPPZ często wymagają specjalistycznych pojazdów, które zapewniają odpowiednie warunki transportu, a także przestrzegania rygorystycznych norm sanitarnych.

Transport UPPZ – rola systemu TRACES

System TRACES (Trade Control and Expert System) powołano na podstawie Rozporządzenia Komisji Europejskiej nr 882/2004 z dnia 29 kwietnia 2004 r.

Ustanowiono go w odpowiedzi na potrzebę lepszego monitorowania i śledzenia przemieszczania zwierząt, produktów pochodzenia zwierzęcego, roślin oraz żywności w ramach Unii Europejskiej i z krajów trzecich. Był to krok mający na celu poprawę kontroli zdrowotnej oraz bezpieczeństwa handlu produktami zwierzęcymi i pochodzenia zwierzęcego po wybuchu epidemii chorób zwierzęcych, takich jak BSE i pryszczyca, które dotknęły Europę na przełomie lat 90. i 2000.

TRACES zastąpił poprzednie papierowe systemy śledzenia transportu. Stworzył bardziej efektywną, scentralizowaną i cyfrową platformę, która umożliwia organom nadzoru lepszą kontrolę nad bezpieczeństwem żywności oraz zdrowiem publicznym i zwierząt.

Zalety systemu TRACES:

• Monitorowanie przemieszczanie UPPZ w obrębie UE oraz na trasach eksportowych i importowych.
• Umożliwia szybką reakcję na zagrożenia sanitarne poprzez łatwy dostęp do danych o pochodzeniu i trasie transportu.
• Wspomaga współpracę między krajowymi organami kontroli, przyspieszając procedury graniczne i wewnętrzne kontrole sanitarne​.

TRACES – najczęstsze błędy

Mimo ułatwień oferowanych przez TRACES, firmy nadal często popełniają błędy, które mogą prowadzić do opóźnień lub sankcji. Najczęściej spotykane problemy to:

• Niepełna lub błędna dokumentacja. Błędy w certyfikatach mogą prowadzić do wstrzymania transportu lub odrzucenia wniosku przez służby sanitarne. W Niemczech taki błąd może kosztować firmę nawet do 50 tys. € (czyli ponad 200 tys. zł). W Polsce portfel firmy za takie przewinienie może się uszczuplić o ponad 10 tys. zł.
• Brak znajomości przepisów w kraju docelowym. Różnice w wymaganiach sanitarnych między krajami UE i krajami trzecimi mogą spowodować problemy na granicach.
• Nieaktualne dane w systemie. Niewłaściwe aktualizowanie informacji o transporcie może skutkować niezgodnościami z bieżącymi przepisami, co często kończy się karami. Dla przykładu w Polsce za brak aktualnych danych w TRACES firmie grozi grzywna do 10 tys. zł, ale już w Niemczech suma ta może osiągnąć nawet 30 tys. €, czyli w przeliczeniu ponad 120 tys. zł.

Dlaczego warto być w TRACES?

Korzystanie z systemu TRACES przynosi firmom wiele korzyści, takich jak:

• Automatyzacja procesów. Dzięki TRACES firmy mogą szybko i łatwo generować potrzebne certyfikaty i dokumenty, co znacząco skraca czas potrzebny na formalności.
• Redukcja ryzyka błędów. Elektroniczny system minimalizuje ryzyko popełnienia błędów w dokumentacji, co może prowadzić do wstrzymania transportu.
• Poprawa efektywności logistycznej. Dzięki TRACES firmy mogą lepiej zarządzać logistyką swoich przesyłek, mając pełny podgląd na cały łańcuch dostaw i status swoich transportów.

Transport UPPZ a sankcje, czyli dlaczego nie warto iść na skróty

Wspomnieliśmy już co nieco na temat kar finansowych. Warto jednak pochylić się nad innymi konsekwencjami w przypadku niewłaściwego transportu UPPZ i niedostatecznej wiedzą w kwestii obsługi systemu TRACES:

Zatrzymanie transportu na granicy:

• Kontrola graniczna. Organy celne i weterynaryjne mogą zatrzymać transport na granicy, jeśli stwierdzą niezgodność w systemie TRACES lub towarzyszących dokumentach (np. brak świadectwa weterynaryjnego, nieaktualne pozwolenia).
• Opóźnienia w dostawie. Zatrzymanie transportu może prowadzić do znacznych opóźnień. Może to mieć negatywne skutki dla firmy, szczególnie jeśli transportowane produkty są wrażliwe na czas (np. produkty szybko psujące się).
• Dodatkowe koszty. Przechowywanie towarów w magazynach na granicy lub powrót transportu do kraju pochodzenia może generować dodatkowe koszty dla przewoźnika.

Transport UPPZ z powrotem do producenta:

• Nakaz zwrotu towaru. To jedna z najsurowszych sankcji, ponieważ wiąże się z dodatkowymi kosztami logistycznymi, opóźnieniami i często uszkodzeniem produktów (w przypadku produktów wymagających odpowiednich warunków transportu).
• Zakaz dalszego przewozu. Organy weterynaryjne mogą nałożyć zakaz dalszego przewozu towaru, co może uniemożliwić realizację zamówienia.

Kwarantanna lub utylizacja towaru:

• Kwarantanna. W niektórych przypadkach towar obejmie kwarantanna. Oznacza to, że zostanie zatrzymany na określony czas w miejscu przeznaczonym do kontroli. Może to być konieczne, gdy istnieje podejrzenie zagrożenia dla zdrowia publicznego lub środowiska.
• Utylizacja. Jeśli przewożone UPPZ nie spełniają wymagań weterynaryjnych lub stanowią zagrożenie, może zostać nałożony nakaz ich utylizacji zgodnie z przepisami ochrony środowiska. Utylizacja na koszt firmy to jedna z najdotkliwszych sankcji, szczególnie jeśli chodzi o duże transporty.

Tymczasowe lub stałe odebranie zezwolenia na transport UPPZ:

• W przypadku powtarzających się naruszeń firma może stracić zezwolenia na transport UPPZ na terenie kraju lub w systemie transgranicznym. Odebranie zezwolenia wiąże się z niemożnością dalszej działalności w tym zakresie.
• Cofnięcie rejestracji w TRACES. Firma może zostać usunięta z rejestru TRACES, co uniemożliwi jej legalny transport produktów w ramach UE.

Odpowiedzialność cywilna:

• W przypadku, gdy nieprawidłowości w dokumentacji TRACES lub transportu UPPZ doprowadzą do szkód, np. zarażenia chorobą innych zwierząt, skażenia środowiska lub zagrożenia zdrowia publicznego, firma może zostać pociągnięta do odpowiedzialności cywilnej.
• Poszkodowani (np. odbiorcy towaru lub inne firmy transportowe) mogą dochodzić odszkodowania za straty finansowe, które ponieśli z powodu nieprawidłowego transportu.

Kontrole uzupełniające i częstsze inspekcje:

• W przypadku wykrycia nieprawidłowości firma może zostać objęta dodatkowymi inspekcjami weterynaryjnymi lub sanitarnymi. Częstsze kontrole niewątpliwie generują dodatkowe koszty i mogą prowadzić do wstrzymania transportów do momentu pełnej zgodności z przepisami.
• Częstsze kontrole graniczne. Przewoźnicy, którzy mają historię nieprawidłowości, mogą być objęci bardziej rygorystycznymi kontrolami przy kolejnych transportach. Zwiększa to ryzyko opóźnień i dodatkowych opłat.

Utrata reputacji i zaufania kontrahentów:

• W przypadku nieprzestrzegania przepisów związanych z transportem UPPZ, firma może stracić reputację na rynku międzynarodowym. Współpracujące firmy i kontrahenci mogą unikać współpracy z przewoźnikiem, który nie dba o zgodność z przepisami.
• Czarna lista. W niektórych przypadkach organy kontrolne mogą informować inne firmy i instytucje o problemach z daną firmą, co może prowadzić do trudności w nawiązywaniu nowych relacji biznesowych.

Dlaczego warto zlecić rejestrację w systemie TRACES profesjonalistom?

Rejestracja w systemie TRACES może być skomplikowana i czasochłonna. Zwłaszcza w kontekście dynamicznie zmieniających się przepisów. Zlecenie tego zadania profesjonalnej firmie, która specjalizuje się w zarządzaniu logistyką i zgodnością z regulacjami pozwala uniknąć błędów. Zewnętrzna obsługa to gwarancja, że wszystkie procedury będą przeprowadzone szybko, skutecznie i zgodnie z przepisami. Zgłoś się do nas, zajmiemy się wszystkim kompleksowo.